آیا باید از اُسکار گرفتن "جوکر" خوشحال بشویم؟!

فیلم Joker با نامزدی در یازده رشته برای دریافت اسکار بیشترین تعداد نامزدی را کسب کرده است ولی چرا هواداران واقعی دنیای کمیک خوشحال نیستند؟

خب همه تون میدونید که شاید من با 40 سال سن از قدیمی ترین هواداران دنیای کمیک بوک در ایران باشم. از وقتی هم که یادمه عاشق "کمیک بوک" بوده ام و خواهم بود و در طول عمرم خیلی از اوقات زندگی ام رو صرف نوشتن و ترجمه کردن و فعالیت کردن در زمینه کمیک بوک و دیگر زمینه های مرتبط به آن کرده ام. بنابراین به خودم حق میدم که خودم رو یک هوادار واقعی کمیک بوک بدونم چون از اون دسته فن هایی هستم که همیشه این زمینه برایم نسبت به دیگر زمینه ها مثل سینما و انیمیشن و گیم اولویت داشته و همواره سعی میکنم همه اقتباس های صورت گرفته از روی شخصیت های کمیک بوکی را با ملاک وفاداری آنها به رگ و ریشه شون که همون کمیک بوک باشه بسنجم و بهشون نمره بدم. و برای کسی مثل من شنیدن خبر "پیشتازی فیلم جوکر در مراسم اسکار امسال با 11 نامزدی" اصلا چیز هیجان انگیزی نیست و میخوام دلیلش رو براتون بگم.

در ابتدا ازتون دعوت میکنم به عقب برگردید یعنی به زمانی که برای اولین بار با شخصیت های دنیای کمیک بوک آشنا شدید یا اونا را در قالب فیلم ، انیمیشن یا گیم دیدید و بهشون علاقمند شدید. ازتون سئوال میکنم که چی باعث شد که بهشون علاقمند بشید؟ اجازه بدید کمی بهتون کمک کنم ... همه ما اولش در دوران کودکی یا نوجوانی جذب این شخصیت ها شدیم چون متفاوت بودن. چون دنیایی را در برابر ما قرار میدادند که با دنیای عادی فرق داشت. چون قهرمانانی را به ما نشان میدادند که ما دوست داشتیم مثل آنها بشیم. چون قدرت هایی داشتند که دوست داشتیم ما هم داشته باشیم مثل پرواز کردن، زور زیاد داشتن، تند دویدن، چسبیدن به در و دیوار و ... چرا؟ چون دوست داشتیم خودمون را در قالب آنها تصور کنیم. چون دوست داشتیم با فکر کردن به اونا و خوندن داستان هاشون به دنیایی هر چند موقت و کوتاه بریم که در اون قهرمان داستان بر مشکلات پیروز میشه، قلدرهای مدرسه رو شکست میده و در آخر به دختر مورد علاقه اش میرسه. بله این دنیایی بود از قهرمانان کمیک بوکی که ما رو به خودش جذب کرد و باعث شد که عاشقش بشیم. دنیایی خوش آب و رنگ و اغراق آمیز که شاید هیچ چیزش با عقل جور در نیاد و "منطقی" نباشه ولی ما عاشقش شدیم چون از دنیای اطرافمون بهتر بود و دوست داشتیم جای ابرقهرمانان باشیم.

برای کسی مثل من که با این دنیا بزرگ شده و جنبه های دیگرش رو هم دیده مهم اینه که وقتی از روی شخصیت های مورد علاقه ام اقتباس میشه به ذات و جوهره شون وفادار باشن و ضمنا دوست دارم در هر مدیومی که قرار میگیرن اون اصالت خودشون رو حفظ کنند. در نتیجه من همیشه گفته ام که مثلا از فیلم های آقای جاس ویدون یا سم ریمی خوشم میاد چون سعی نمیکنند شخصیت های کمیک بوکی رو اونقدر با دنیای سینما وفق بدهند و در چارچوب قوانین و کلیشه های رایج سینمایی قرار بدهند که دیگه اثری از اون رگ و ریشه کمیک بوکی شون باقی نمونه. یعنی شما وقتی به عنوان یک تماشاچی به تماشای فیلمی مثل "اونجرز 1" مینشینی بعد از فقط چند دقیقه میگی این یک فیلم کمیک بوکیه با مشخصات یک کمیک بوک و من عاشق اینم! آره من عاشق اینم که یک کارگردان بدون اینکه خجالت بکشه بیاد و فیلمی بسازه که با دیدنش بگیم این فیلم کمیک بوکیه . یعنی بیاد و سبک کمیک بوک رو به سینما "تحمیل" کنه نه اینکه سینما خودش رو به فیلم او تحمیل کنه.

و حالا نگاهی بیندازیم به فیلم "جوکر". من اصلا کاری به بد بودن یا خوب بودن این فیلم از نظر اینکه مثلا فیلمنامه اش قویه یا تدوینش فلانه و ... ندارم. ولی سئوالم اینه که شما با دیدن این فیلم آیا به یاد دنیای کمیک بوک میفتید؟ یعنی کدوم صحنه و سکانس فیلم هست که مخاطب عام و خاص رو به یاد دنیای انرژیک و منحصر به فرد کمیک بوک بندازه؟ بیایید با هم صادق باشیم و راستش رو بگیم: هیچ کجای فیلم! دلیلش اینه که سازنده این فیلم فقط شخصیت رو از دل کمیک بوک انتخاب کرده و بعدش رفته دنبال اینکه چطور یک فیلم سینمایی با رعایت تمام اصول و قواعد سینمایی رایج در ژانر مثلاً هنری بسازه و من با این موضوع مشکل دارم.

ببینید دوستان من ... ما امسال شاهکاری داشتیم به نام "انتقام جویان: پایان بازی" که پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما هم لقب گرفت. این فیلم هم به شعور مخاطب احترام میگذاشت و داستان قوی داشت و از اول تا آخر رنگ و بوی کمیک بوک میداد و من ازش لذت بردم چون سازندگانش با بغل کردن حال و هوای کمیک بوک های ابرقهرمانی یک فیلم موفق خلق کردند با لحظات حماسی ابرقهرمانی و اصلا از کسی خجالت نکشیدند و اصلا هم براشون مهم نبود که فلان جایزه رو بگیرند چون هدفشون فقط خدمت به هوادارانی بود که این همه سال فیلم های مارول رو دنبال کرده بودند و دنبال یک فرجام رضایت بخش بودند. و اتفاقا نمراتی که منتقدین به این فیلم دادند بسیار بالاتر از "جوکر" بود. خودتون مقایسه کنید:

امتیاز جوکر در راتن تومیتوز

نمره جوکر در متاکریتیک

پس چی شد که "جوکر" 11 تا نامزدی اسکار نصیبش میشه ولی "پایان بازی" فقط 1 نامزدی اونم در رشته "بهترین جلوه های ویژه"؟ واسه اینه که اعضای آکادمی اسکار از اینکه به فیلمی مثل اونجرز اسکار بدن وحشت دارن چون کمیک بوکیه و اونا کمیک بوک رو مختص بچه ها میدونن! اونا ثابت کرده اند از اون فیلم کمیک بوکی خوششون میاد که "متفاوت" باشه و تفاوت یعنی اینکه هیچ سنخیتی با کمیک بوک نداشته باشه و ادای فیلم های روشنفکرانه و عمیق رو دربیاره و جوکر دقیقا همین حالت را داره (چون مثلا "پلنگ سیاه" هم ظاهرا متفاوت بود ولی رنگ و بوی کمیک بوکی خودش رو حفظ کرده بود و اتفاقا به همین دلیل هم در رشته های اصلی کاندید نشد یا جایزه ای نبرد). یعنی اگر شما به مخاطب نگی که جوکر یک شخصیت کمیک بوکیه و بره و فیلم رو تماشا کنه اصلا حس نمیکنه که این شخصیت در دل کمیک بوک های پرانرژی دی سی کامیکس خلق شده است. (جالبه که یه سری آدم بیسواد دارن میگن "جوکر" باید جایزه بگیره چون نشون داد کمیک بوک هم میتونه متفاوت باشه و "سینما" باشه! در حالی که باید به حال این افراد گریه کرد و بهشون گفت ما وقتی جشن میگیریم که سینما "کمیک بوک" بشه).

این واقعا منو عصبانی میکنه! چون آکادمی با بی توجهی به فیلم مثل "پایان بازی" داره اعلام میکنه که اگر میخوای جایزه بهت بدم باید شبیه به اون چیزی باشی که من میگم و من خوشم میاد. یعنی شبیه به تمام فیلم های به اصطلاح هنری که در سالیان گذشته جایزه گرفته اند. پس من به عنوان یک هوادار واقعی دنیای کمیک بوک از جایزه گرفتن فیلم "جوکر" در مراسم اسکار امسال ذوق زده نخواهم شد. چون مربوط به دی سی میشه و من مارول رو بیشتر دوست دارم؟ نه! چون این جایزه رو افتخاری برای "کمیک بوک" نمیدونم ، حالا چه کمیک بوک های مارول یا دی سی. من کلیت کمیک بوک رو میگم. و واقعا چرا باید بدونم؟ اگر "پایان بازی" اسکار بگیره یا حتی اگر فیلمی از زک اسنایدر مثل "جاستیس لیگ" هم اسکار بگیره ذوق زده میشم و با افتخار سینه خودم رو سپر میکنم میگم یک فیلم "کمیک بوکی" اسکار گرفته و من به خودم میبالم ولی "جوکر"؟ اون که مثل هر فیلم سینمایی دیگر است! واقعا برایم چه فرقی میکنه که "جوکر" اسکار بگیره یا مثلا "مرد ایرلندی"؟ آیا ما قراره فقط چون اسم شخصیت کمیک بوکی روی فلان فیلم است ازش حمایت کنیم؟ چرا باید سنگش رو به سینه بزنم؟ چون سیاه و دارک و خفنه و مثلا "اجتماع رو به نقد میکشه"؟ خب اینا رو که قبلا فیلم های بهتری مثل "راننده تاکسی" و "سلطان کمدی" و ... به تصویر کشیده بودن. "جوکر" هم در خوشبینانه ترین حالت مثل اونا! میخوام بدونم چه گُلی به سر ما هواداران کمیک بوک میزنه که بهش افتخار کنیم؟ یک عمر بابت اینکه طرفدار کمیک بوک هستیم سرکوفت شنیدیم و حالا هم فیلمی جایزه بگیره که اصلا شبیه به کمیک بوک نیست؟! نه! من میخوام امثال اونجرز جایزه بگیرن که برم و فریاد بزنم: "دیدید؟ دیدید بالاخره فیلم کمیک بوکی هم میتونه اونقدر خوب باشه که جایزه بگیره؟ دیدید اینقدر منو مسخره کردید که اینا رو نخون مال بچه هاست؟ دیدید اشتباه میکردید؟".

و من به عنوان یک هوادار واقعی کمیک بوک (نه کسی که تو عمرش حتی یک کمیک بوک نخونده و فقط با دیدن بتمن های «نولان» و انجام دادن بازی های "آرخام" (!) و تماشای سریال "اروو" خودش رو طرفدار میدونه ) وقتی واقعاً خوشحال میشوم که فیلمی برنده اسکار و این چیزا بشه که اون لحظات ناب و شگفت انگیز کمیک بوکی رو که اول بار اون بچه 6 ساله را عاشق خودش کرد به تصویر کشیده باشه و از اینکه شخصیت های اصلیش، قهرمانان شنل پوش و کاستیوم دار و دارای قدرت های مافوق بشری باشن خجالت نکشه و از اینکه اَنگ "بچه گانه" بودن بهش بزنن نترسه و مهم تر اینکه برای اینکه جایزه بگیره، "رنگ" عوض نکنه.

یا علی

مهدی ترابی مهربانی