نقد و بررسی شماره 800 از کمیک مرد عنکبوتی شگفت انگیز

این کمیک درست مثل عنوانش اونقدر شگفت انگیز بود که واقعا حیفم اومد برایش نقدی ننویسم.

این نقد حاوی اسپویلر درباره داستان شماره 800 اسپایدرمن شگفت انگیز است

مقدمه : شماره 800 از کمیک "مرد عنکبوتی شگفت انگیز" بالاخره از راه رسید و در سایتمون هم ترجمه شده که اینجا میتونید اون رو به صورت رایگان دانلود کنید . شما رو نمیدونم ولی من که خیلی مشتاق این کمیک بودم. حس تعلیقی که در این چند شماره گذشته وجود داشت واقعا کشنده بود! و البته این اولین کمیک تاریخ مارول است که به شماره 800 میرسد و خودش واقعا افتخاریه برای ما فن های اسپایدرمن و البته به مناسبت اینکه به شماره 800 رسیده، 80 صفحه داره. یعنی تقریبا 4 برابر یک کمیک معمولی! و واقعا به مترجم عزیز این کمیک و ناظرش و البته گروه ادیتورهایش تبریک و خسته نباشید میگم که با این سرعت و کیفیت اون رو اماده کردن.

شماره 800 مرد عنکبوتی

اولش یه کم تردید داشتم که آیا آقای «دن اسلات» میتونه از پس این شماره بربیاد یا نه؟ ایشون گاهی اون شماره های آخر رو خراب میکنه. یعنی استاد زمینه چینی هستش ولی تو اون فینال داستان کم میاره (البته گفتم که گاهی اینطوریه و گرنه به نظرم فینال داستان های "توطئه کلونی" یا "هویت آزبورن" هم خوب بود). اسلات در شماره های قبلی اونقدر داستان و فضا رو سنگین کرده بود که آدم تردید داشت که آیا میتونه از پسش بربیاد یا نه؟ و الان باید بهتون بگم که بله ایشون کاری کرده که تک تک صفحات این کمیک 80 صفحه ای مهم، هیجانی، تاثیر گذار و عاطفی باشه. و این کار کمی نیست. اسلات واقعا با این کمیک از حد توقعات من فراتر رفت. چون قبلا داستان های معرکه و مهم بسیاری با حضور گرین گابلین/نورمن آزبورن خونده بودم و همش فکر میکردم آیا نورمن که حالا با سیمبیوت کارنیج پیوند خورده و تهدید هم کرده که تمام عزیزان پیتر پارکر رو میکشه ، تهدیدش رو عملی میکنه؟ آیا این همه زمینه چینی درباره نورمن و برخورد با اعضای خانواده اش به نتیجه ای واقعی و ملموس ختم میشه یا نه؟ و همانطور که گفتم اسلات این دفعه واقعا گل کاشت و به معنای واقعی کلمه یک داستان تاریخی و ماندگار خلق کرد. یعنی از اون داستان هایی که آدم بعد از چند سال وقتی بهش نگاه میکنه به خودش میگه "سزاوارش بود در شماره ای تاریخی مثل 800 چاپ بشه".

نقد داستان مرد عنکبوتی

شماره 800 مرد عنکبوتی شگفت انگیز با کسی شوخی نداره. فکر نکنید از اون کمیک های الکیه که آخرش هیچ اتفاق مهمی نمیفته یا کسی نمیمیره. اتفاقا برعکس! هم مهمه و هم این که باعث میشه شخصیت های داستان حتی از نظر شخصیتی هم تغییر کنند. و این خیلی نکته مهمیه. به عبارتی دیگر، اکثر شخصیت های داستان از پیتر پارکر گرفته تا جیمسون و هری آزبورن و ... دچار تحول شخصیتی میشن. یعنی شخصیت شون به خاطر اتفاقاتی که رخ میده تکامل پیدا میکنه. اگر خوب دقت کنید میبینید که شخصیت های اصلی در پایان داستان دچار نوعی تغییرات رفتاری میشن که برامون تازگی داره. مثلا پیتر یاد میگیره چطور دشمنانش رو ببخشه یا جیمسون یاد میگیره چطور دیگه عجولانه رفتار نکنه و هری یاد میگیره چطور پدر خوبی برای پسرانش باشه و ... و واقعا این خیلی سخته که یک نویسنده کمیکی 80 صفحه ای بنویسه که مدام سورپرایز و غافلگیری داشته باشه ولی بتونه در زیر لایه سنگین هیجان و اکشن، شخصیت ها را هم دچار تحول کنه.

ساختار و ریتم شماره 800 مرد عنکبوتی شگفت انگیز بی عیب و نقصه. بسیار عاطفیه و در عین حال بسیار هیجانی و شلیکی. ولی جالب اینه که وسط این همه اتفاق تونسته برای شخصیت ها تم "رستگاری" (redemption) درست کنه. یعنی انگار خیلی از شخصیت ها واسه خودشون یه آرک رستگاری دارند . نمونه بارز این شخصیت ها دکتر اختاپوس هستش که بعد از قضیه "امپراتوری مخفی" براش نگران شده بودم ولی ثابت میکنه که ته دلش آدم خوبی میتونه باشه. آخر داستان هم معلوم شد که قراره تغییرات زیادی در او شاهد باشیم. این اتفاق برای ونوم و جیمسون هم میفته. هدف اصلی او اینه که جبران کاری که در حق پیتر کرد (یعنی لو دادن ناخواسته هویت مخفی اسپایدرمن) رو بکنه و دست به هر کاری میزنه . البته پیتر مدام بهش کم محلی میکنه ولی او دست وردار نیست و آخرش به هدفش میرسه. در پایان هم به نظر میاد اونا با هم به رابطه استواری دست یافته اند. جیمسون از اون شخصیت های درجه یک دنیای کمیکه و اخیرا «چیپ زادارسکی» تو کمیک های Spectacular Spider-Man (که اینجا ترجمه میشن) و دن اسلات تو این چند شماره از کمیک های امیزینگ، شخصیت پردازی او را به نقطه اوج خودش رساندند.

جیمسون

اسلات خیلی خوب و پرهیجان این داستان رو نوشته. شما مدام فکر میکنید که الان رد گابلین فلان کار رو ممکنه بکنه یا فلان شخصیت مهم ممکنه بمیره ولی بعدش میفهمید که اشتباه میکردید و همین طور داستان مدام با غافلگیری های بسیار ادامه پیدا میکنه تا اینکه سرانجام به مرگ «فلش تامپسون» ختم میشه. او یکی از شخصیت های مکمل قدیمی و بسیار مهم در تاریخ کمیک های اسپایدرمن بودش. مرگ فلش بسیار تاثیر گذار از آب در آمده و البته به ایجاد اون تغییرات شخصیتی در پیتر هم کمک میکنه. واقعا مرگ این شخصیت برایم تا حدی غیر منتظره بود. فداکاری که فلش میکنه بسیار منحصر به فرد بود و قطعا تا ابد در ذهن خوانندگان دنیای کمیک بوک باقی میمونه. و البته مرگ این شخصیت باعث میشه پیتر در پایان داستان اون سخنرانی معرکه رو بکنه و بگه که فلش رو الگوی خودش میدونسته.

مرگ فلش

و البته مرگ فلش خیلی ناراحت کننده است چون قدمتی زیاد در کمیک های اسپایدی داره و چون همیشه اسپایدرمن رو الگوی خودش میدونست و چون تو این سالهای اخیر او و پیتر اتفاقات دبیرستان رو فراموش کرده بودند و دوستان خوبی برای هم شده بودند. واقعا تلخه این مرگ. جیگرم آتیش گرفت. چون فلش واقعا قهرمانانه مرد.

مرگ دوست اسپایدرمن

برای شماره 800 یک همچین کمیک مهمی مارول دست به ابتکار جالبی زده و به جای یک طراح از چند طراح مختلف بهره گرفته. و جالب این که همه این طراحان در سالهای اخیر روی کمیک های اسپایدرمن زحمت کشیده بودند: استوارت ایمونن، هامبرتو ریموس، گیوسپه کامیانکولی، مارکوس مارتین و نیک برادشا. و جالبه که تعدد طراح باعث بر هم خوردن تعادل داستانی/هنری این کمیک نشده و به جرات میتونم بگم تک تک صفحات این کمیک از نظر طراحی عالی بود.

طراح اسپایدرمن

این کمیک خیلی سریع از مکانی به مکانی دیگر میره ولی هرگز سخت نیست که روند داستان رو تعقیب کنیم. همه چیز خیلی منطقی پیش میره. داستان دقیقا از اون جایی شروع میشه که شماره 799 تموم شد: متحدین اسپایدی روی زمین افتاده اند. پیتر میره تا کمی سرم آنتی ونوم گیر بیاره ولی متاسفانه گابلین زودتر میرسه و نابودش میکنه. بعدش رد گابلین سریعا میره سراغ مری جین ولی خوشبختانه جیمسون ، ونوم رو خبر کرده و ما برای مدت کوتاهی شاهد مبارزه ونوم و رد گابلین هستیم که در نوع خودش جالبه چون در واقع پس از مدتها شاهد رویارویی دیگری بین ونوم و کارنیج هستیم. در مجموع یکی از نقاط قوت این کمیک (و البته شماره قبلی) اینه که به خوبی از دوستان و متحدین اسپایدرمن در داستان استفاده میکنه و اسلات با این کار ادای دینی میکنه به تاریخ غنی داستان های قدیمی و جدید اسپایدرمن. یعنی شما مثلا جی. جونا جیمسون رو میبینید که میره سراغ روبات قاتل عنکبوت خودش و این ما رو میبره به اون گذشته های دور. یا مثلا شاهد حضور دوباره دکتر اختاپوس و اشاره به کمیک های مرد عنکبوتی برتر هستیم و ... اینا همش نشون میدن اسلات یک طرفدار واقعی اسپایدرمنه و برای اینکه داستانش رو به نحو احسن پیش ببره از تمام ظرفیت ها استفاده کرده. خیلی لذت داره که پیتر و اسپایدرمن در این همه سال اینقدر خوب بودند و اینقدر به بقیه خوبی کرده اند که حتی دشمنان سابقش هم در بحرانی ترین شرایط زندگیش اومدن به کمکش. بعدش اسپایدرمن با اکراه لباس سیمبیوتی رو تنش میکنه و میره به جنگ رد گابلین.

دوستان مرد عنکبوتی

من راستش کمی نگران بودم که اسپایدرمن به کمک سیمبیوت ونوم بتونه رد گابلین رو شکست بده ولی اسلات باز هم گل کاشت و ثابت کرد که ماهیت جدال های اسپایدرمن و گرین گابلین رو کاملا میشناسه. در نتیجه آخر داستان میبینیم که هم پیتر سیمبیوت رو در میاره و هم نورمن و دوباره مثل سابق با هم میجنگن: اسپایدرمن علیه گرین گابلین. و از نظر طراحی ما اوج زیبایی را در دو صفحه پشت سر هم شاهد هستیم که هر دو انگار به صورت قرینه و مثل هم روبروی یکدیگر قرار گرفته اند:

اسپایدرمن - گرین گابلین

البته هنوز اسلات یک شماره دیگه داره (شماره 801) ولی این شماره یه جورایی حسن ختام تمام داستان هایی بود که ایشون در 10 سال گذشته برای اسپایدرمن نوشته. من که شخصا دلم برای اسلات تنگ میشه. بعضی ها ازش خوششون نمیومد ولی بعد از سالها حس و حالی رو به دنیای اسپایدرمن برگرداند که مدتها بود ندیده بودیم. یعنی آدم همیشه انتظار یک غافلگیری رو داشت یا یک ایده بکر و جدید. اسلات معلوم بود که کاملا روی این آرک آخرش یعنی "شکست جانانه" فکر کرده و در نهایت موفق شده ماجرایی خلق کنه که هم دارای تبعات زیادی برای اسپایدرمنه و هم اینکه باهاش تونست تمام داستانک های قبلی خودش رو به سرانجام برسونه و همچنین باعث بروز بلوغ شخصیت در کاراکترهای اصلی بشه و در عین حال به داستان های قبلی اسپایدرمن هم رجوع کنه.

نورمی ازبورن

و بالاخره میرسیم به شخصیت خبیث داستان یعنی نورمن آزبورن! راستش ایشون قبلا اونقدر خباثت کرده بود که من نمیدونستم اسلات چطور میخواد روی دست خباثت های قبلی او بلند بشه! ولی اسلات رو سفیدمون کرد. یک گابلین واقعا خبیث و معرکه رو دیدیم که حتی به خانواده خودش رحم نمیکنه! یعنی همه شون رو میخواست بکشه! استاد مختار قبلا مقاله ای نوشته بود تحت عنوان "10 بلایی که گرین گابلین بر سر اسپایدرمن آورده است". به ایشون پیشنهاد میکنم حتما مقاله عالی شون رو به روز کنند چون آزبورن تو همین یکی دو شماره دست به خباثت هایی زد که جا داره حتما به اون مقاله اضافه بشن. و البته از اون پیچش باحال داستان خوشم اومد که بالاخره چیزی که باعث شکست رد گابلین شکست ناپذیر شد، نه آنتی ونوم بود و نه سیمبیوت بلکه غرور خود نورمن باعث شکستش شد.

ونوم گابلین

در مجموع "شکست جانانه" یک داستان جانانه و تمام عیار مرد عنکبوتی بود چون همه چیز داشت: اکشن، غم، شادی و پیروزی بر مشکلات. ضمن اینکه درباره "حرکت رو به جلو" بود و این دقیقا عصاره پیتر پارکره چون اون اسپایدرمنه و همیشه یه راهی پیدا میکنه.

نتیجه گیری:

AMAZING SPIDER-MAN #800 یک شماره تاریخی (milestone) شگفت آور است که به بهترین نحو رویداد اخیر اسپایدرمن (شکست جانانه) رو به سرانجام میرسونه و قطعا یکی از بهترین داستان های تاریخ اسپایدرمنه. این کمیک باعث شد که بفهمم چقدر قراره برای دن اسلات و داستان هایش دلم تنگ بشه. یک عالمه چیز داخل داستان هست که آدم رو عاشق خودش بکنه چون نه تنها مهیج و غیر منتظره و شلیکی بود بلکه به ذات شخصیت ها وفادار بود و در تمام صفحات خودش به درستی از شخصیت های مکمل و متحدین اسپایدرمن بهره گرفت و به تاریخچه اسپایدرمن ادای احترام کرد. ولی از همه مهم تر برایم این بود که باعث شد شخصیت های داستان به بلوغ برسند. طراحان این کمیک واقعا برایش سنگ تموم گذاشته و بهترین تلاش خودشون رو برایش کنار گذاشته اند (بیخود نبود این کمیک با تاخیر به بازار اومد چون معلومه داشتن حسابی روش کار میکردن). از اون داستان هایی بود که وقتی آدم به انتهایش میرسه به خودش افتخار میکنه که طرفدار مرد عنکبوتیه ...

داستان 800 مرد عنکبوتی