چرا-ونومِ-مرد-عنکبوتی-3-آنقدر-بد-بود؟

"مرد عنکبوتی 3" پایین ترین نقطه در تریلوژی مرد عنکبوتی «سم ریمی» بود که دلیل اصلی آن نیز به تصویر کشیده شدن نامناسب ونوم در این فیلم بود.

ونوم برای اولین بار در فیلم "مرد عنکبوتی 3" ساخته سم ریمی در دنیای سینما حضور پیدا کرد ولی اجرای این شخصیت و نحوه به تصویر کشیده شدن او به طور گسترده ای بسیار بد تلقی میشود و در این مقاله میخواهیم به تشریح دلایل این موضوع بپردازیم. البته "مرد عنکبوتی 3" نقاط قوتی هم دارد. به طور مثال یک داستان احساسی در هسته خود دارد که داستانک هایی که در دو قسمت قبل طرح ریزی شده بودند را حل و فصل میکند و از نظر شخصیتی پیتر پارکر، مری جین واتسون و هری آزبورن را به جلو میبرد. صحنه ای اکشن فوق العاده ای هم دارد (مثل صحنه جرثقیلی که داشت سقوط میکرد) به همراه یک سری جلوه های ویژه حیرت آور و یک سری ایده هایی که نیت خوبی پشتشون بود. در واقع مشخصه که ریمی و تیم او به سختی تلاش کردند تا فیلمی رضایت بخش را تحویل دهند.

با این حال این فیلم باید با ماموریت غیر ممکن رقابت با "مرد عنکبوتی 2" کنار می آمد که از نظر همگان یکی از بهترین فیلم های ابرقهرمانی تاریخ است. توقعات از این فیلم نیز سر به فلک گذاشته بود و البته سونی هم خیال میکرد "هر چه بزرگتر، بهتر"! بنابراین بیش از حد شخصیت خبیث و محتوای داستانی به آن چپانده شد (گفته میشه ریمی از اولش قصد داشت این فیلم را به دو قسمت تقسیم کنه). و البته هنوز هم اون بخش Emo Peter Parker و اون رفتار زننده پیتر در هنگامی که به تسخیر سیمبیوت درآمده (مخصوصا اون رقص مضحک!) دارند مسخره میشوند و همین بخش و البته ونوم بیخود این فیلم را میتوان دو عنصری دانست که فیلم را هنوز با آنها به یاد می آورند.

در نهایت این فیلم، فیلم افراط و تفریط بود. یعنی بخش هایی که خوب جواب دادند ، عالی بودند و بخش هایی که جواب ندادند واقعا بد بودند. به عبارت دیگر، این فیلم حد وسط نداشت، یا برخی بخش هایش خیلی خوب بود یا خیلی بد! توفر گریس (بازیگر ونوم) هم مقصر نبود زیرا کلا رفتار این فیلم با شخصیت ونوم با میزان توجه و دلسوزی که لایقش است، مغایرت داشت.

یکی از انتقاداتی که از "مرد عنکبوتی 3" میشود، تعداد زیاد شخصیت های خبیث داستان است. تبدیل شدن هری آزبورن به «گابلین جدید» چیزی بود که از فیلم اول داشت برایش زمینه چینی میشد. سپس مرد شنی هم انتخاب شد زیرا سم ریمی او را از نظر بصری شخصیتی جذاب میدانست و به راستی که سکانس "تولد مرد شنی" از نظر احساسی و بصری بسیار مسحور کننده است و یکی از بهترین صحنه های کل فیلم های سینمایی اسپایدرمن به شمار میاد (این مقاله را بخوانید). ریمی همچنین بنا داشت تا از «بن کینگزلی» برای ایفای نقش والچر استفاده کند. با این حال تهیه کننده فیلم های مرد عنکبوتی به نام «آوی آراد» نگران بود که ریمی داره خبیث های مورد علاقه کودکی خودش رو انتخاب میکنه در حالی که او شخصا بیشتر شیفته دشمنان مدرن تر مرد عنکبوتی بود. در نتیجه آراد مداخله کرد و ریمی را متقاعد نمود تا به جای والچر از ونوم که در آن روزگار بسیار هم محبوب شده بود، استفاده کند.

مطمئن باشید اگر کارگردان دلش با فلان شخصیت نباشه و نخواد که ازش بهره بگیره قطعا اون شخصیت ضربه میخوره. سم ریمی در طول سالهای گذشته خیلی صادقانه درباره نظرش و احساساتش راجع به ونوم حرف زده و مثلا گفته که از "کمبود انسانیت" در او خوشش نمیاد و اینکه اصلا درکش نمیکنه! البته این رو هم گفته که هنگام ساخت فیلم بیشتر او را درک کرده ولی شما این رو در فیلم مشاهده نمیکنید زیرا صحنه های براک و ونوم گیرا نیستند و انگیزه هایش نیز ضعیف هستند. کاملا مشخصه که کارگردان با این شخصیت ارتباط نگرفته و این باعث شد تا بخش فینال "مرد عنکبوتی 3" رضایت بخش نباشد.

ونوم - مرد عنکبوتی 3

از سوی دیگر یکی از دلایلی که هواداران همیشه خواستار تماشای فیلم اختصاصی ونوم بوده اند اینه که او بطور غیرقابل تردیدی باحال است. دیزاین و شکل ظاهری او چشم گیره و سریعاً وارد حافظه انسان میشه و خیلی خوب خودش رو داخل تجربه بصری یک فیلم پرهزینه میکنه. سونی البته همچنان برای ساختن نسخه درجه R از این شخصیت اکراه دارد ولی مشخصه درجه PG-13 هم برای فیلم های ونوم تا حد نهایی خودش صرف شده به طوری که چیزی نمانده بوده وارد حیطه R شوند! منتقدین فیلم های ونوم و کلا شخصیت ونوم همین بر این باور هستند که او فقط قیافه داره و عاری از هرگونه عمق شخصیتی هستش. ولی این انتقاد هم بیش از حد ساده انگارانه است. درسته که او به عنوان خبیث کارش را آغاز کرد ولی لقب مناسبت تر برای او "ضدقهرمان" است. درسته که او ابتدا انگیزه های آبکی داشت و مثلا چون اسپایدرمن دست رد به سینه سیمبیوت زده بود یا ادی براک مرد عنکبوتی را مقصر بی اعتباری حرفه ای خودش میدانست از او متنفر بود و میخواست بکشتش اما خیلی زود این فاز تموم شد و ونوم به نوعی ضدقهرمان تبدیل شد که به شیوه خودش میخواست از بی گناهان دفاع و محافظت کند (همانگونه که در سری "محافظ مرگبار" که در اینجا ترجمه شده دیدیم). یعنی درسته که همچنان خشن بود و کسانی که را که به نظرش لایقش بودند را میکشت ولی دست کم خشونتش هدفمند شده بود و این به شخصیت او عمق داد و باعث شد تا بتواند تا حدی خودش را از زیر سایه مرد عنکبوتی خارج کند. مساله اینه که در "مرد عنکبوتی 3" ، ونوم همچنان در همون فاز تنفر صرف از مرد عنکبوتی قرار داشت و شاید اگر دنباله این فیلم ساخته میشد به طور طبیعی شاهد عمق پیدا کردن این شخصیت نیز میبودیم.

البته "مرد عنکبوتی 3" یک فاجعه کامل هم نیست. در واقع تا قبل از خلق شدن ونوم و پیوند سیمبیوت با ادی براک، شاهد فیلمی هستیم که کیفیت آن با قسمت های قبلی چندان فرق ندارد. دلیلش هم اینه که ریمی به خوبی از سیمبیوت فضایی و خواص آن که باعث منفی شدن روح و روان و اعمال پیتر پارکر میشود به خوبی برای جلو بردن داستانک های تثبیت شده در آثار قبلی یا شروع شده در این قسمت بهره میگیرد.

مرد شنی مرد عنکبوتی

به عبارتی دیگر نیروی افزایش یافته مرد عنکبوتی در نتیجه بر تن کردن لباس فضایی باعث میشود تا هری آزبورن و مرد شنی را حسابی کتک بزند و در راستای داستان تم اصلی فیلم قرار بگیرد. انصافا نحوه به دست آوردن سیمبیوت و یا نحوه خلاص شدن پیتر از دست او به خوبی به تصویر کشیده شده و به ویژه سکانس مربوط به کلیسا و اون ناقوس از صحنه های نمادین دنیای سینمایی مرد عنکبوتی شده اند، یا حتی صحنه پیوند خوردن سیمبیوت با ادی براک که بار دیگر یادآوری میکند سم ریمی رگ و ریشه استواری در ژانر سینمای وحشت دارد (این مقاله را بخوانید).

شاید بتوان حتی گفت که دیزاین صورت و جلوه های ویژه رایانه ای به کار رفته در ونوم هم بد نبود ولی مساله اینه که ریمی در تلاش برای انسانی تر کردن این شخصیت یا خیلی سریع از روی او cut میکرد یا اینکه صورت ونوم را کنار رفته نشان میداد تا صورت توفر گریس را زیر صورت ونوم نشان دهد. این باعث شد تا سطح تهدید یا شکوه بصری این شخصیت از بین برود. اندازه فیزیکی او نیز کوچک بود و ما آن را جدی نمیگرفتیم. البته این هم تصمیم خود ریمی بوده زیرا میخواسته هم با انتخاب توفر گریس و هم با کوچک نشان دادن جثه ونوم ، او را به نقطه عکس و دارک شده مرد عنکبوتی تبدیل کند که شاید روی کاغذ ایده خوبی باشد ولی در فیلم جواب نداد. سبک بازی توفر گریس در صحنه های ابتدایی هم جالب بود و ما رو دوباره یاد نسخه عکس پیتر پارکر مینداخت ولی ونوم او بیشتر اعصاب خرد کن بود تا تهدید آمیز! (خود توفر گریس هم بارها گفته که خودش هم نمیدونه اصلا چرا برای این نقش انتخابش کردند!). در عوض شما اگر به ونوم تام هاردی دقت کنید متوجه میشید که جثه بسیار بزرگ و عضلانی او و ظاهر خفن ش باعث شده براستی تهدید آمیز به نظر برسد . ضمن اینکه ما کلا به قدر کافی ونوم را در "مرد عنکبوتی 3" ندیدیم و حقش بود او screen time بیشتری را به خودش اختصاص میداد (البته تقصیر ریمی نبود چون مدت زمان فیلم اجازه این کار را بهش نمیداد چون باید به دو خبیث دیگر میپرداخت و از سوی دیگر کلی داستانک باقی مانده از دو قسمت قبلی را نیز به سرانجام میرساند. پس نتیجه میگیریم که ریمی شاید برخی از جنبه های شخصیت ادی براک/ونوم را درست به تصویر کشید ولی نکات منفی اش بیشتر بود.

نکته مهم دیگر این است که تام هاردی تونسته از ونوم و ادی براک دو شخصیت مجزا از یکدیگر بسازه در حالی که توفر گریس در هیبت ونوم همون ادی براک سابق بود منتهی با قدرت بیشتر! دلیلش هم اینه که ونوم در فیلمنامه به قدر کافی شرح و بسط داده نشده بود. همچنین ونوم تام هاردی از قدرت های خویش استفاده خلاقانه تری میکند در حالی که ونوم سم ریمی فقط داشت از قدرت های اسپایدرمن کُپی میکرد. ضمن اینکه ما اصلا نوع رابطه توفر گریس با سیمبیوت را ندیدیم در حالی که این رابطه نقطه عطف فیلم های اختصاصی ونوم است زیرا باعث خلق صحنه های کمدی بسیاری میشود و خداییش رابطه آنها خیلی سرگرم کننده تر از رابطه ادی با نامزدش، «آنه وینگ» (با بازی «میشل ویلیامز») است.

در نهایت باید نتیجه گرفت که زمینه سازی برای حضور ونوم در "مرد عنکبوتی 3" ضرورتاً بد نیست ولی او به زور در دل بخش فینال فیلم چپانده شد و همچنین یک سری تصمیمات اشتباه هم در به تصویر کشیدن او توسط کارگردان اعمال شد که در نهایت او را تباه کرد. واقعا بهتر بود تبدیل شدن براک به ونوم را برای فیلم بعدی نگه میداشتند و این فیلم مقدمه ای میشد برای رونمایی باشکوه از ونوم در قسمت چهارم.

نظر شما چیست؟ به نظر شما دلیل عدم موفقیت ونوم در "مرد عنکبوتی 3" چی بود؟

سونیا ساداتی فر