10-فیلم-کمیک-بوکی-که-جزو-فیلم-های-کالت-cult-محسوب-می‌شوند

یک فیلم کالت، اثر سینمایی عمدتا خارج از قواعد ژانر است که هواداران زیادی از قشرهای مختلف یک اجتماع را در مقام تماشاگر به خود جذب کرده و مابه‌ازای اجتماعی ایجاد می‌کند. در این مقاله چند فیلم کالت کمیک بوکی را مرور کنیم.

مقدمه: امروزه بازار فیلم های کمیک بوکی بسیار داغ و محبوب بوده و در سراسر جهان طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است. اما گاهی اوقات طوری که باید پیش برود، نمی‌رود و بسیاری از فیلم های کمیک بوکی کمتر از اون چیزی که لایق‌شون بود، نصیبشون شد. اما امروزه برخی از این فیلم ها توسط منتقدین سینما بار دیگر زیر ذره‌بین قرار گرفتند و دوباره ارزیابی شدند که به این نوع فیلم ها در سینما، فیلم های کالت (cult) گفته می‌شود. ناگفته نماند که برخی از این فیلم ها در سینما، بسیار تأثیرگذار بوده و نقش مهمی دارند. از جمله فیلم صورت زخمی (Scarface) با بازی آل پاچینو که یکی از این نوع آثار به حساب می‌آید.

10- هالک (2003)

قبول دارم که این فیلم خیلی ها رو ناامید کرد و این فیلم در مقاله فیلم های ناامید کننده آقای ترابی هم به چشم می‌خورد. فیلمی درباره موشکافی داستان زندگی بروس بنر و چگونگی تبدیل او به یک غول سبز. آنگ لی (فیلمساز ویتنامی که با ساخت فیلم هایی با موضوعات احساسی به شهرت رسید) به داستان هالک به شکل هوشمندانه ای پرداخت و ما را به عمق داستان برد. یعنی با استفاده از پانل های کمیک بوکی در طول فیلم که سبک قصه گویی فیلم را تشکیل می‌داد و ظاهر هالک که به دنیای کمیک بوک شباهت زیادی داشت. (اما خب معلوم شد که سکانس هایی که در شب فیلمبرداری شدند، از جمله مبارزه هالک با سگ های جهش یافته خروجی خوبی از آب در نیامدند.) به هر حال در زمان اکران، فیلم از لحاظ تجاری و هنری شکست خورد و مورد استقبال زیادی واقع نشد. در سال 2018 تعدادی از منتقدین درباره این فیلم اینگونه نوشتند:«این فیلم یک اثر پاپ آرت است که لایق بازبینی مجدد را دارد.» آنگ لی هم در سال 2023 به این صحبت ها واکنش نشان داد:« مثل یک فیلم کالت بود، اما قرار نبود اینطور باشد. این یک فیلم استودیویی بزرگ و پرهزینه بود. اما خوشحالم که برخی از افراد مثل شما واقعاً آن را دوست دارند».

9- فانتوم (1996)

فیلم فنتوم

فانتوم شخصیتی جنگلی مانند تارزان که توسط لی فالک در سال 1936 خلق شد که گفته میشه حتی از سوپرمن هم قدیمی‌تره! او در غاری به شکل جمجمه زندگی می‌کند و یک اسب به نام قهرمان و یک گرگ به اسم شیطان دارد. در دهه 40 یک فیلم سیاه و سفید از این شخصیت ساخته شد که کمتر کسی از وجود این فیلم باخبره! اما قطعا فیلمی به کارگردانی سلیمون وینسر که در دهه 90 ازش ساخته شد تونست بار دیگه این شخصیت رو معرفی کنه (به خصوص برای کسانی که با فانتوم آشنایی ندارند.) این فیلم در زمان اکران شکست سختی در نزد منتقدین و در گیشه خورد. بسیاری از منتقدین از داستان معمولی و صحنه های اکشن کم هیجان انتقاد کردند. اما تعدادی منتقدان هم از جمله راجر ایبرت به این فیلم نقد مثبتی دادند. گفته میشه که قرار بوده دو دنباله دیگه از این فیلم ساخته بشه اما بخاطر فروش ناامید کننده ای که داشت، کنسل شد. در هرحال این فیلم امروزه در نزد کمیک فن ها محبوبیت زیادی برخوردار است و در طول این سال ها، هواداران زیادی پیدا کرده و تبدیل به یک کالت کلاسیک شده است.

8- فلش گوردون (1980)

فلش گوردون (1980)

فلش گوردون یکی از فیلم های کلاسیک به حساب میاد که در آمریکا از شهرت بالایی برخوردار است و در بسیاری از آثار امروزی به این فیلم ادای احترام می‌کنند. داستان این فیلم درباره یک بازیکن فوتبال به نام فلش گوردون است که به طور اتفاقی پایش به مبارزات فضایی باز می‌شود و به جنگ امپراتو مینگ می‌رود. این فیلم به کارگردانی مایک هاجز (که اوایل قرار بود جرج لوکاس، فدریکو فلینی و نیکلاس روگ کارگردان فیلم باشند.) بر پایه کمیک های الکس ریموند و با بازی سم جونز در نقش اصلی اکران شد و مورد توجه زیادی قرار نگرفت. زیرا یادآور کلیشه های دهه 60 بود که واقعا نمیشد این فیلم رو جدی گرفت. به هرحال این فیلم همانطور که در ابتدا گفتم، امروزه طرفداران بسیاری زیادی دارد از جمله طراح بزرگ دنیای کمیک (الکس راس) و ادگار رایت که در فیلم اسکات پیلگریم علیه دنیا از عناصر فیلم فلش گوردون بهره برد. (در ادامه قراره به این فیلم هم بپردازیم).

7- پاپای (1980)

پاپای 1980

پاپای یا ملوان زبل که توسط هنرمند خلاقی به نام الزی کریسلر سگار در سال 1929 خلق شد و فرهنگ عامه آمریکا را دگرگون ساخت. طوری که بعد از چند سال مصرف اسفناج در آمریکا به سه برابر رسید! این استقبال شگفت انگیز باعث ساخت فیلمی به کارگردانی رابرت آلتمن اسکار گرفته و با بازی رابین ویلیامز در نقش دریانورد محبوب دنیای کمیک شد و به روی پرده سینما رفت. نقدهای فیلم چنان منفی بود که یک سال بعد، این فیلم برنده چند جایزه تمشک طلایی (جایزه ای که به بدترین فیلم های سال داده میشه) شد! و بسیاری این فیلم را به تمسخر گرفتند. اما امروزه توسط منتقدین جوان‌تر تحسین شد. زیرا تم موزیکال داشت و به لحاظ بصری و داستانی به شدت به کمیک های سگار وفادار بود. از طراحی لباس گرفته تا گریم و طراحی صحنه، همه آن ها بازتابی از کمیک های پاپای بود. نکته جالب درباره این فیلم اینکه در مرحله پیش تولید، دهکده ای برای لوکیشن اصلی فیلم ساخته شد و قرار بود بعد از اتمام فیلمبرداری، تخریب بشه. اما نشد و الان این دهکده تبدیل به یک جاذبه گردشگری شده!

6- لاک پشت های نینجا (1990)

پوستر لاک پشت های نینجا

قطعا لاک پشت های نینجا با سریال بینظیر دهه 80، نام این کمیک بار دیگر بر سر زبان ها افتاد. با آغاز دهه 90 فکر ساخت اولین لایو اکشن در ذهن استدیوهای فیلمسازی آن دوران نقش بست. بنابراین اولین قسمت از سه گانه لاک پشت های نینجا به کارگردانی استیو بارون ساخته شد و ناگفته نماند که این فیلم به دلیل لحن نسبتاً دارکی که داشت مورد انتقاد قرار گرفت. اما چیزی که می‌توان در دفاع از این فیلم گفت: حال و هوای کمیک بوکی، به خصوص ظاهر لاک پشت ها (که توسط جیم هنسن ساخته شد) و لوکیشن ها بی‌نظیر بود. با اینکه الان از مد افتاده به حساب میاد اما از نسخه های جدید لاک پشت های نینجا به شدت بهتر و استانداردتر به حساب میاد. این فیلم هم به مرور تبدیل به یک فیلم کالت کلاسیک شد. دو دنباله این فیلم به شدت ضعیف و درب و داغون از آب دراومد.

5- واچمن (2009)

واچمن (2009)

همه ما به خوبی می‌دونیم که زک اسنایدر یکی از بدترین فیلمساز های دنیای کمیک است که من همیشه اون رو با جوئل شوماخر مقایسه می‌کنم. اسنایدر با تخریب تمدن ایران در فیلم منفور سیصد کارش رو در عرصه کارگردانی شروع کرد و بعد از چند سال به سراغ دنیای سینمایی دی سی رفت. اما قبل از اون، در سال 2009 فیلم واچمن رو ساخت که به اعتقاد خیلی ها، بهترین فیلم او به حساب میاد. این فیلم براساس کمیک مشهور آلن مور ساخته شد و موقع اکران فیلم، به شدت کم فروخت و به اصطلاح تبدیل به بمب گیشه شد و از طرفی هم نقدهای منتقدین متوسط رو به پایین بود. از جمله خود آلن مور که فیلم زک اسنایدر رو آشغال خطاب کرد و حتی از وارنر بهش زنگ زدند و گفتند که قراره به آلن مور مبلغ زیادی به خاطر این فیلم بهش بدن. اما مور به طرز غیر قابل پیش‌بینی گفت: همه پول رو بین تیم سازنده پخش کنید. فقط اسم من رو از تیتراژ فیلم حذف کنید! با این همه جنجالی که این فیلم داشت، اما امروزه از این فیلم تقدیر میشه و خیلی ها عاشق و هوادار دو آتیشه این فیلم هستند.

4- بازگشت بتمن (1991)

بازگشت بتمن (1991)

قبل از اینکه کریستوفر نولان با سه گانه دارک نایت، بتمن رو به اوج محبوبیت برسونه، تیم برتون در سال 1989 دست به کار شد. قسمت اول، فیلم خیلی خوبی بود. (با بازی عالی جک نیکلسون در نقش جوکر) اما یکسری از پیچش های داستانی باب میل هواداران نبود. بنابراین قسمت دوم تحت عنوان بازگشت بتمن ساخته شد که بسیار بهتر از قسمت اول بود. لباس بتمن، فضای گوتیک و فانتزی، گریم پنگوئن و نقش آفرینی میشل فایفر در قالب کت وومن از یک شاهکار کمیک بوکی خبر داد. اما متاسفانه فروش این فیلم خیلی کم بود و گفته میشه تعداد زیادی از پدر و مادرها از این فیلم انتقاد کردند که این فیلم مناسب بچه هاشون نیست و صحنه های خیلی ترسناک و خشونت آمیزی داره. (مثل صحنه گاز گرفتن دماغ مشاور عکاسی مکس شرک توسط پنگوئن که به خون دماغ شدن او منتهی شد.) به همین دلیل وارنر جوئل شوماخر رو وارد پروژه بتمن کرد و با برگرداندن جو لوس و کلیشه‌ای دهه 60 و ساخت فیلم بتمن و رابین، بدترین فیلم تاریخ کمیک بوکی رو رقم زد.

3- مرد راکتی (1991)

مرد راکتی (1991)

مرد راکتی از اون شخصیت های گمنام به حساب میاد که در سال 1982 خلق شد و از روی کمیکش در اوایل دهه 90 فیلمی با نقش آفرینی بیلی کمپبل و جنیفر کانلی ساخته شد که یکی از بهترین فیلم های کمیک بوکی محسوب میشه. داستان مردی به نام کلیفورد سکورد که در دوره جنگ جهانی دوم در مسابقات هوایی شرکت میکند اما به دلایلی از این حرفه کنار می‌کشد و موشکی که توسط تعدادی سارق دزدیده شده بود را پیدا میکند و اینگونه ابرقهرمانی به نام مرد راکتی خلق می‌شود. این فیلم هم همانند آثار قبلی، در گیشه شکست خورد و دست کم گرفته شد. در حالی که امروزه بسیاری از مخاطبان آرزوی دیدن قسمت بعدی این فیلم رو دارند. مرد راکتی نتوانست با غول های سینمایی همان سال از جمله ترمیناتور 2: روز داوری رقابت کند و به همین دلیل تا مدتی از یادها رفت.

2- سایه (1994)

سایه (1994)

سایه شخصیتی بسیار قدیمی که گفته میشه یکی از منابع الهام بخش باب کین برای خلق بتمن بوده. در سال 1994 فیلم سایه با بازی الک بالدوین ساخته شد که از لحاظ بصری و حال و هوا به دهه 30 نزدیک بود و به همین دلیل شاهد یکی از وفادارترین فیلم های کمیک بوکی بودیم. این فیلم داستان اشراف زاده ای را روایت می‌کند که در شب ها لباسی سیاه بر تن می‌کند و به سراغ جنایتکاران می‌رود. گفته میشه منتقدین این فیلم رو تقلیدی از فیلم های بتمن تیم برتون نامیدند و از فیلمنامه آن تاختند. اما فیلم سایه یکی از جذاب ترین فیلم های کمیک بوکی به حساب میاد و اینجا هم می‌توان دید که منتقدین باز اشتباه کردند! امروزه نظرات کاربران و مخاطبان برای این فیلم به شدت مثبت بوده است.

1- اسکات پیلگریم علیه دنیا (2010)

اسکات پیلگریم علیه دنیا (2010)

ادگار رایت در ساخت فیلم های کمیک بوکی تبحر خاصی دارد و فیلمی که در سال 2010 ساخت، به اسم اسکات پیلگریم علیه دنیا که براساس کمیکی به همین نام است، یک شاهکار کمیک بوکی تحویل مخاطبان داد. او از بسیاری از ارجاعات و مشخصات کمیک بوکی در فیلم گنجاند و باعث خلق اثری هنری که هم از لحاظ بصری مسحور کننده است و هم فیلمنامه ای. متاسفانه این فیلم هم همانند فیلم های قبلی، یک ضرر مالی به حساب می‌آید و به اثری دست کم گرفته شده تبدیل شد که بسیاری از مخاطبانی که این فیلم را دیدند، آن شاهکار نامیدند.

امیرحسین جعفری

AmirhoseinJafari2005